ندگی مشترک همواره با تغییرات، چالش‌ ها و بحران‌ های متعددی همراه است؛ زوجین در طول زندگی با مسائل متنوعی از جمله مشکلات اقتصادی، فشارهای شغلی گرفته تا تعارض‌های خانوادگی، بیماری، فرزند پروری و حتی بحران ‌های اجتماعی مواجه می‌شوند، آنچه کیفیت رابطه را تعیین می‌کند، نه فقدان مشکلات، بلکه نحوه مواجهه زوجین با این مشکلات است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، دکتر «فاطمه عادل‌مند»، دکترای تخصصی روانشناسی و روانشناس مرکز مشاوره دانشگاه، گفت: تاب‌آوری زوجی به عنوان یک سازه روان‌شناختی، به توانایی زوجین در سازگاری مثبت با شرایط دشوار و حفظ پایداری رابطه اشاره دارد.

تاب‌آوری زوجی چیست؟

به گفته دکتر عادل‌مند، نظریه سیستم‌ های خانواده تأکید دارد که رابطه زوجی یک نظام پویا است که تغییرات و فشارهای بیرونی می‌توانند آن را متأثر کنند؛ بنابراین تاب ‌آوری در روابط زوجین صرفاً ویژگی فردی نیست، بلکه حاصل تعاملات دوسویه، الگو های ارتباطی و انسجام عاطفی میان همسران است.

وی افزود: از منظر نظریه دلبستگی، زوجینی که سبک دلبستگی ایمن دارند، بیشتر قادرند در شرایط بحرانی به یکدیگر تکیه کنند و حمایت متقابل نشان دهند؛ در حالی که سبک ‌های اجتنابی یا مضطرب، اغلب موجب افزایش تنش و کاهش تاب‌آوری می‌شوند.

مؤلفه‌های تاب‌آوری زوجی

این روانشناس مؤلفه ‌های اصلی تاب‌آوری را شامل ارتباط مؤثر، حل تعارض سازنده، انسجام و همبستگی عاطفی، انعطاف ‌پذیری و معنا بخشی به تجربه ‌ها عنوان کرد.

دکتر عادل‌ مند با اشاره به اینکه ارتباط صادقانه درباره نیازها و احساسات و پرهیز از سرزنش  زیربنای تاب ‌آوری است، اظهار کرد: زوج‌های تاب‌آور، بحران‌ها را تهدید صرف نمی‌بینند، بلکه فرصتی برای رشد شخصی و مشترک تعبیر می‌کنند.

عوامل تأثیرگذار بر تاب‌آوری

به گفته وی، عوامل فردی مانند عزت نفس، تنظیم هیجان، سلامت روان و مهارت‌ های مقابله‌ای هر یک از همسران، عوامل بین ‌فردی مثل کیفیت رابطه، اعتماد متقابل و حمایت اجتماعی و همچنین عوامل محیطی مانند منابع اجتماعی، حمایت خانواده گسترده، وضعیت اقتصادی و هنجارهای فرهنگی، همگی نقش مهمی در میزان تاب‌آوری دارند.

این روانشناس مرکز مشاوره دانشگاه ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد زوجین تاب ‌آور سطح رضایت زناشویی بالاتری دارند، کمتر دچار طلاق و جدایی می‌شوند و فرزندانشان از سلامت روانی و عملکرد تحصیلی بهتری برخوردارند.

راهکارهایی برای تقویت تاب‌آوری زوجی

دکتر عادل‌مند توصیه کرد: آموزش مهارت‌های ارتباطی از جمله گوش دادن فعال و بیان غیرتهاجمی احساسات، مدیریت استرس و تنظیم هیجان با روش‌هایی مانند مراقبه و تنفس عمیق، ایجاد تجربیات مثبت و خاطره ‌سازی، حمایت متقابل در شرایط بحران و مراجعه به مشاوره خانواده در مواقع تعارض شدید، از اقدامات مؤثر در افزایش تاب‌آوری هستند.

تاب‌آوری، موتور رشد زندگی مشترک

وی در پایان یادآور شد: تاب‌آوری در روابط زوجین فرایندی پویا، تعاملی و قابل یادگیری است، این توانایی نه تنها به همسران کمک می‌کند بحران‌ها را پشت سر بگذارند، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری رابطه‌ای عمیق‌تر، صمیمانه‌تر و پایدارتر است و می‌تواند علاوه بر نقش محافظتی، موتور رشد زندگی مشترک باشد.